Ðịa danh quê nhà
Nam Sơn Trần Văn Chi
Óc Eo là một thương cảng thời trung cổ bị chìm dưới đất, được phát hiện khi đào kinh xáng Ba Thê. Ðây là một địa danh được nhiều nhà chuyên môn trong và ngoài nước biết đến.
Di chỉ văn hóa này ở cách quốc lộ lA và thị xã Bạc Liêu 30 cây số, tuy nhiên không phải ai ở Bạc Liêu cũng biết và có điều kiện đến đây chiêm ngưỡng.
Óc Eo hiện nay thuộc huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang. Ðây là dấu vết của vương quốc Phù Nam xưa, vốn là một quốc gia hùng mạnh ở Ðông Nam Á cách nay khoảng 2,000 năm. Nơi đây đã và đang ẩn chứa những thông tin quý giá về những sáng tạo kỳ diệu của cư dân bản địa thời kỳ Vương quốc Phù Nam.
Vương quốc Phù Nam bị xóa tên
Phù Nam là tên gọi theo cách phát âm FOUNAN của người Trung Hoa. Từ FOUNAN xuất phát từ ngôn ngữ Khmer cổ BNAM.
Sách lịch sử Campuchia viết rằng: Cho tới nay, vẫn còn không ít người cho rằng nước Phù Nam là tiền thân của nước Chân Lạp. Quan điểm nhầm lẫn này được nêu ra đầu tiên trong các công trình nghiên cứu của các học giả của trường Viễn Ðông bác cổ từ nửa đầu thế kỷ 20.
Giữa thế kỷ 5, Chân Lạp nổi lên, chiếm kinh đô của Phù Nam, hợp nhất lãnh thổ Phù Nam với Chân Lạp. Nhà vua Phù Nam phải bỏ chạy. Phù Nam diệt vong.
Vương quốc Phù Nam
Sách Lược Sử Vùng Ðất Nam Bộ Việt Nam viết:
Sau một thời rực rỡ, đế quốc Phù Nam bắt đầu suy thoái vào cuối thế kỷ thứ 6. Nhân sự suy yếu của Phù Nam, Chân Lạp đã tấn công… chiếm lấy một phần lãnh thổ (tương đương với vùng đất ÐBSCL mà sau này Việt Nam chiếm được từ Chân Lạp) của đế chế này vào đầu thế kỷ 7…
Thủ đô của Phù Nam bấy giờ gần tỉnh Prey Veng Campuchia ngày nay. Phù Nam tồn tại cho đến sau năm 627 thì bị sáp nhập vào lãnh thổ của Chân Lạp. Mãi đến thế kỷ 17, 18 Phù Nam trở thành một bộ phận của lãnh thổ Việt Nam, tức ÐBSCL ngày nay.
Óc Eo vẫn còn bí ẩn
Hiện tại di chỉ Óc Eo nằm sâu trong đất liền hơn 20 km. Óc Eo xưa là một cửa biển thông qua vịnh Thái Lan. Khu vực này nằm trên trục đường thương mại hàng hải giữa một bên là bán đảo Mã Lai và Ấn Ðộ, một bên là sông Mê Kông và Trung Quốc. Sự trỗi dậy của Chân Lạp và thương mại vùng Mê Kông góp phần đẩy Óc Eo bước vào thời kỳ suy sụp.
Di chỉ được phát hiện và công bố năm 1944. Ðây là nền văn hóa hình thành và phát triển trong vùng ÐBSCL khoảng từ thế kỷ I đến thế kỷ VI sau Công Nguyên. Nền văn hóa này đã và đang ẩn chứa những thông tin quý giá về những sáng tạo kỳ diệu của Vương quốc Phù Nam.
Ðó là tháp cổ Vĩnh Hưng (thuộc huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu) còn nguyên vẹn nhất so với các di tích đền tháp Óc Eo.
Năm 1990 bảo tàng tỉnh Minh Hải và Viện Khoa Học Xã Hội Sài Gòn đã tổ chức khai quật nơi này. Trên diện tích di chỉ rộng khoảng 3ha đào 5 hố thám sát, sâu 30-50 cm. Ðã xác định được tuổi hiện vật có niên đại cách nay từ 900 năm đến hơn 1,000 năm.
Ngôi đền tháp cao hàng chục mét tồn tại hơn 10 thế kỷ, xung quanh là những cánh đồng lúa ngập nước cho thấy người xưa là bậc thầy trong xây dựng. Vật liệu xây dựng và lối kiến trúc giống các tháp Chăm ở miền Trung. Gạch xây tháp Vĩnh Hưng gồm 3 loại.
Những viên có kích thước lớn (gạch tổ ong) đặt ở phía dưới, viên có kích thước nhỏ ở phần thân và gần đỉnh tháp. Màu gạch đỏ, được sắp xếp rất khít với nhau hầu như không có xi măng. Có chuyên gia cho rằng người xưa xếp những viên gạch đất sét rồi đốt lửa nung chín khối tháp. Từ chân tới đỉnh tháp có thể phải chia ra đốt làm nhiều đợt. Tuy nhiên giả thiết này chưa thuyết phục vì các viên gạch này chín đỏ đồng đều như nhau từ lớp gạch giữa đến mặt trong, mặt ngoài của tháp mà tường tháp dày hàng mét.
Cũng như các tháp Chăm, tháp cổ Vĩnh Hưng và văn hóa Óc Eo còn nhiều điều bí ẩn.
Văn hóa Óc Eo
Óc Eo chỉ là tên một gò đất trên cánh đồng phía Ðông Nam núi Ba Thê, Óc Eo đi vào lịch sử khảo cổ học Việt Nam như một vùng đất văn hóa khảo cổ đầy hấp dẫn. Văn hóa Óc Eo hình thành và phát triển từ thế kỷ thứ I đến thế kỷ thứ VII sau Công Nguyên.
Trên cơ sở các cuộc khai quật vào năm 1944, Louis Malleret cho rằng cánh đồng Óc Eo là một thành thị cổ và đặt tên là thành thị Óc Eo hay thị cảng Óc Eo, có diện tích rộng tới 450 ha với một tiền cảng có tên là Tà Keo, cách Óc Eo 12km về phía Tây Nam. Vùng này không chỉ có hình ảnh của một đô thị quy củ mà còn có nhiều dấu tích của một trung tâm tôn giáo-văn hóa lớn với 3 cụm quần thể kiến trúc: Vùng Linh Sơn Tự, vùng Ðông Bắc núi Ba Thê và vùng Giồng Cát, Giồng Xoài.
Óc Eo đã từng được nối bằng một kênh đào dài 90 kilômét về phía Bắc với Angkor Borei, nơi có lẽ từng là thủ đô của vương quốc Phù Nam. Lý do quan trọng nhất cho sự thịnh vượng của Óc Eo là do vị trí của nó trên trục đường thương mại trên biển giữa một bên là bán đảo Mã Lai và Ấn Ðộ và bên kia là sông Mêkông cùng với Trung Quốc. Vào thời kỳ phồn thịnh của Óc Eo và Phù Nam, tàu thuyền trong khu vực có thể thực hiện những hải trình rất dài mà không phải đi dọc theo bờ biển. Do vậy mà về mặt chiến lược, Óc Eo là một địa điểm trung chuyển rất thuận lợi.
Ngoài khu vực được xem là "thành phố Óc Eo" có diện tích 4,500ha, còn có một vài vùng ở miền Tây Nam như: Ðồng Tháp Mười, Châu Ðốc, Kiên Giang… mà cho đến nay vẫn còn nhiều điều bí ẩn đối với các nhà nghiên cứu, khảo cổ.
Hiện nay, khu di chỉ Óc Eo không những đón được rất nhiều nhà sưu tầm, khảo cổ đến nghiên cứu, tìm hiểu mà còn hấp dẫn được rất nhiều du khách trong và ngoài nước đến đây để xem di vật, vết tích được phát hiện để biết thêm về một thời kỳ phát triển rực rỡ của vùng đất An Giang ngày xưa nói riêng và Ðồng Bằng Sông Cửu Long nói chung.
Viện Văn Hóa Nghệ Thuật Việt Nam thực hiện xây dựng hồ sơ khu di tích Óc Eo-Ba Thê trình Unesco công nhận là Di Sản Văn Hóa Thế Giới.
Sách mới phát hành
Tuyển tập biên khảo
Trần Văn Chi
Viết về Phong Tục-Văn Hóa
Xin liên lạc:
tranvannamson@gmail.com
Cell: 714-702-4048
Article source: http://www.xaluan.com/modules.php?name=News&file=article&sid=585846
Đăng nhận xét